Солтүстік Қазақстан облысы
Тайынша ауданы
Чкалов селосы
«№2 Чкалов орта мектебі»КММ
Математикалық ойындар жинағы
2-сыныпқа арналған
Құрастырушы: Танашева А.Р.
бастауыш сынып мұғалімі
2025 жыл
Бұл жинақ 2-сынып оқушыларына арналған математикалық ойындардан тұрады. Ойындар балалардың логикалық ойлауын, есептеу дағдыларын және математикаға деген қызығушылығын арттыруға көмектеседі.
Кіріспе
Математикалық ойындар – балалардың математикалық қабілеттерін дамытудың тиімді тәсілі. Бұл ойындар есептеу дағдыларын жақсартып қана қоймай, балалардың қызығушылығын арттырады. Ұсынылған ойындар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай таңдалған.
Мазмұны
1. Қосу және азайту ойындары
2. Көбейту және бөлу ойындары
3. Геометриялық пішіндерге арналған ойындар
4. Уақыт және өлшем бірліктері ойындары
5.Жасанды интеллектті пайдаланатын ойындар
1. Қосу және азайту ойындары
«Жұптасқан сандар»
**Мақсаты:** Балалардың қосу және азайту дағдыларын дамыту.
**Қажетті материалдар:** 1-ден 20-ға дейінгі сандар жазылған карточкалар.
**Ойын барысы:** Мұғалім оқушыларға карточкалар таратады. Ол 10 санына қосқанда 20 шығатын санды тап дейді. Мысалы: (10 + ? = 20). Дұрыс карточканы ұстаған бала жауабын айтады.
«Жылдам есепте!»
**Мақсаты:** Балалардың жылдам ойлауын дамыту.
**Қажетті материалдар:** Математикалық мысалдар жазылған парақтар.
**Ойын барысы:** Мұғалім мысалдарды жылдам айтады. Оқушылар тез жауап беруге тырысады. Дұрыс жауап берген оқушы ұпай жинайды.
«Жоғалған сан»
**Мақсаты:** Балалардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.
**Қажетті материалдар:** Сандар жазылған карточкалар.
**Ойын барысы:** Мұғалім белгілі бір сандар қатарын көрсетеді (мысалы: 2, 4, _, 8, 10). Балалар жетіспейтін санды тауып, айтуы керек.
«Қателеспе!»
**Мақсаты:** Балалардың дұрыс есептеу дағдысын қалыптастыру.
**Ойын барысы:** Мұғалім дұрыс және қате мысалдар айтады. Егер мысал дұрыс болса, оқушылар қол шапалақтайды. Егер қате болса, үндемейді. Мысалы: 5 + 2 = 7 (шапалақтау), 9 — 3 = 5 (үндемеу).
«Сан тізбегі»
**Мақсаты:** Балалардың сан реттілігін түсінуін дамыту.
**Қажетті материалдар:** 1-ден 100-ге дейінгі сандар жазылған карточкалар.
**Ойын барысы:** Мұғалім бір саннан бастайды (мысалы, 5). Әр оқушы оған 2-ні қосып немесе азайтып, келесі санды атайды (5, 7, 9, … немесе 5, 3, 1, …).
«Қай сан жоқ?»
**Мақсаты:** Оқушылардың сандық қатарды есте сақтау қабілетін дамыту.
**Қажетті материалдар:** Тақтаға жазылған сандар қатары.
**Ойын барысы:** Мұғалім 1-ден 20-ға дейінгі сандарды жазады, бірақ бір санды тастап кетеді. Оқушылар қай сан жоқ екенін табуы керек.
«Кім жылдам санайды?»
**Мақсаты:** Балалардың жылдам есептеу қабілетін дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім әр оқушыға ретімен қарапайым мысалдар айтады (мысалы, 5 + 3, 9 — 4). Оқушылар жылдам жауап беруі керек. Ең жылдам жауап берген оқушы жеңімпаз болады.
«Таңда және есепте»
**Мақсаты:** Қосу және азайту амалдарын бекіту.
**Қажетті материалдар:** Сан жазылған карточкалар.
**Ойын барысы:** Оқушылар карточка таңдап, сол санға қосу немесе азайту керек болатын есепті ойлап табады (мысалы, карточкада 7 саны болса, бала «7 + 3 = 10» немесе «7 — 2 = 5» деп есеп шығарады).
2. Көбейту және бөлу ойындары
«Көбейту пирамидасы»
**Мақсаты:** Көбейту кестесін меңгеру.
**Қажетті материалдар:** Көбейту кестесі бар карточкалар.
**Ойын барысы:** Мұғалім 2, 3, 4 сандарына көбейтуді айтады. Балалар жылдам жауап береді. Дұрыс жауаптардан пирамида құрастырады.
«Көбейту шеңбері»
**Мақсаты:** Көбейту кестесін қайталау.
**Ойын барысы:** Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Бірінші оқушы 2 санын айтады, келесі оқушы оны 2-ге көбейтеді (мысалы, 2 × 2 = 4), одан кейінгісі 4 × 2 = 8 деп жалғастырады.
«Сандарды сәйкестендір»
**Мақсаты:** Көбейту мен бөлу дағдыларын жетілдіру.
**Қажетті материалдар:** 1-ден 10-ға дейінгі көбейту және бөлу мысалдары жазылған карточкалар.
**Ойын барысы:** Балаларға әртүрлі көбейту немесе бөлу мысалдары беріледі. Олар дұрыс жауабын тауып, сәйкестендіруі керек.
«Кім жылдам?»
**Мақсаты:** Балалардың шапшаң ойлау қабілетін дамыту.
**Ойын барысы:**Мұғалім бір санды атайды (мысалы, 6), оқушылар оны көбейту немесе бөлу арқылы алу жолдарын айтады(3 × 2, 12 ÷ 2, 6 × 1).
«Көбейту шатыры»
**Мақсаты:** Көбейту кестесін есте сақтау.
**Қажетті материалдар:** Көбейту мысалдары бар карточкалар.
**Ойын барысы:** Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші топ сұрақ қояды (мысалы, 6 × 3), екінші топ жауап береді. Дұрыс жауап берген командаға ұпай беріледі.
«Тез бөл!»
**Мақсаты:** Балалардың бөлу дағдысын дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім белгілі бір санды атайды (мысалы, 24), оқушылар оны 2, 3, 4, 6 сандарына бөлудің нәтижесін айтады (24 ÷ 2 = 12, 24 ÷ 3 = 8, т.б.).
«Қай көбейткіш?»
**Мақсаты:** Көбейту кестесін жатқа білу дағдысын дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім бір санды атайды (мысалы, 18), ал оқушылар оны қандай сандардың көбейтіндісі екенін айтуы керек (мысалы, 2 × 9, 3 × 6).
«Бөлгіштерді тап!»
**Мақсаты:** Балалардың бөлуге байланысты дағдыларын жетілдіру.
**Ойын барысы:** Мұғалім бір санды айтады (мысалы, 24), ал оқушылар сол сан қандай сандарға бөлінетінін айтады (24 ÷ 2 = 12, 24 ÷ 3 = 8, т.б.).
3. Геометриялық пішіндерге арналған ойындар
«Фигураларды тап!»
**Мақсаты:** Балалардың геометриялық пішіндерді тануын дамыту.
**Қажетті материалдар:** Геометриялық пішіндер (үшбұрыш, шаршы, дөңгелек).
**Ойын барысы:** Мұғалім бір фигураны сипаттайды. Балалар қандай пішін екенін табуы керек. Мысалы: «Менің үш бұрышым бар» (Үшбұрыш).
«Көршісін тап!»
**Мақсаты:** Сандық реттілікті бекіту.
**Қажетті материалдар:** Сандар жазылған қағаздар.
**Ойын барысы:** Әр балаға бір сан жазылған қағаз беріледі. Мұғалім «8 санының көршілерін кім табады?» деп сұрайды. 7 және 9 деген сандары бар балалар орнынан тұрып, жауап береді.
«Фигуралар патшалығы»
**Мақсаты:** Геометриялық пішіндерді тану және сипаттау.
**Қажетті материалдар:** Геометриялық пішіндер (қағаздан қиылған немесе суреттер).
**Ойын барысы:** Мұғалім тақтаға бір фигураны салады немесе көрсетеді. Балалар сол фигураның атауын айтып, сипаттайды (қанша бұрышы бар, қандай түзу сызықтары бар).
«Пішіндерді құрастыр»
**Мақсаты:** Геометриялық пішіндерден жаңа суреттер құрастыру дағдысын дамыту.
**Қажетті материалдар:** Түрлі түсті қағаздан қиылған үшбұрыштар, төртбұрыштар, дөңгелектер.
**Ойын барысы:** Балалар берілген пішіндерден белгілі бір заттың бейнесін (үй, ағаш, көлік) жасауға тырысады.
«Пішіндерді сипатта»
**Мақсаты:** Балалардың пішіндерді сипаттау қабілетін арттыру.
**Ойын барысы:** Мұғалім бір пішінді көрсетеді, балалар оның қасиеттерін сипаттайды (мысалы, «Бұл төртбұрыш, оның төрт бұрышы және төрт қабырғасы бар»).
«Қай пішін жоқ?»
**Мақсаты:** Балалардың геометриялық пішіндерді есте сақтау қабілетін дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім бірнеше пішінді көрсетеді (мысалы, үшбұрыш, төртбұрыш, шеңбер), содан кейін біреуін жасырады. Оқушылар қай пішін жоқ екенін айтуы керек.
4. Уақыт және өлшем бірліктеріне арналған ойындар
«Сағат неше?»
**Мақсаты:** Балалардың уақытты дұрыс айту дағдыларын дамыту.
**Қажетті материалдар:** Қағаз сағат немесе интерактивті тақта.
**Ойын барысы:** Мұғалім сағатты көрсетіп, «Сағат неше?» деп сұрайды. Оқушылар уақытты дұрыс айтуы керек.
«Кім бірінші?»
**Мақсаты:** Балалардың уақытты дұрыс түсінуін дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім уақытқа байланысты сұрақтар қояды (мысалы, «Сабақ нешеде басталады?», «Қандай мезгілде қар жауады?»), оқушылар жауап береді.
«Өлшем бірліктерін тап!»
**Мақсаты:** Балалардың ұзындық, салмақ және көлем өлшемдерін түсінуін жақсарту.
**Ойын барысы:** Мұғалім заттың атын атайды (мысалы, «Автобус»), балалар оны өлшеу үшін қандай бірлік қолданатынын айтуы керек (метр, килограмм, литр, т.б.).
«Сағатты ата!»
**Мақсаты:** Балалардың сағатты оқу дағдысын бекіту.
**Қажетті материалдар:** Ойын сағат немесе сағат суреттері.
**Ойын барысы:** Мұғалім сағаттың белгілі бір уақытты көрсететін суретін көрсетеді, ал оқушылар сол уақытты дұрыс оқып беруі керек.
«Қанша уақыт өтті?»
**Мақсаты:** Балалардың уақыт аралығын есептеу қабілетін дамыту.
**Ойын барысы:** Мұғалім екі уақыт аралығын айтады (мысалы, сабақ 9:00-де басталып, 9:45-те бітеді). Оқушылар қанша уақыт өткенін есептейді (45 минут).
5.Жасанды интеллектті пайдаланатын ойындар
«Сөйлейтін есептер» (ЖИ-ассистент)
**Мақсаты:** Балалардың математикалық есептерді тыңдау және ауызша шығару дағдысын дамыту.
**Қажетті құралдар:** ChatGPT, Google Assistant, Siri немесе басқа ЖИ-ассистент.
**Ойын барысы:** Оқушыларға ЖИ-ассистент математикалық есеп айтады. Оқушылар есепті ойша шығарып, жауап береді. ЖИ жауаптың дұрыстығын тексереді және түсіндірме береді.
«ЖИ-жұмбақ» (Сандық ойлау)
**Мақсаты:** Балалардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.
**Қажетті құралдар:** ChatGPT немесе басқа мәтіндік ЖИ.
**Ойын барысы:** ЖИ математикалық жұмбақ немесе ребус айтады. Балалар жауабын айтады, ал ЖИ оны тексереді.
«Сандар әлемі» (ЖИ-сурет генерациясы)
**Мақсаты:** Балалардың сандар мен пішіндерді визуалды түрде қабылдау қабілетін дамыту.
**Қажетті құралдар:** DALL-E, DeepAI, Midjourney сияқты ЖИ-сурет генераторлары.
**Ойын барысы:** Оқушылар белгілі бір санды немесе математикалық амалды сипаттайды. ЖИ сол сипаттамаға сәйкес сурет жасайды. Балалар суретке қарап, қандай сан немесе амал екенін табады.
«Ақылды калькулятор» (ЖИ-болжам)
**Мақсаты:** Балалардың жылдам есептеу дағдысын жетілдіру.
**Қажетті құралдар:** Wolfram Alpha, Google Lens, Photomath.
**Ойын барысы:** ЖИ оқушыларға бір есеп береді. Балалар өз жауабын айтады. ЖИ дұрыс жауабын шығарып, қате болған жағдайда түсіндірме береді.
«ЖИ-мен сұхбат» (Математикалық зерттеу)
**Мақсаты:** Балалардың математикалық ұғымдарды түсінуін тереңдету.
**Қажетті құралдар:** ChatGPT, Perplexity AI, Google Bard.
**Ойын барысы:** Балалар ЖИ-ға «Неге нөлге бөлуге болмайды?» сияқты сұрақтар қояды. ЖИ қысқаша, түсінікті жауап береді. Балалар ЖИ-ның жауабын талқылайды және мысалдар келтіреді.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. (2022). «Бастауыш сынып математикасы». Алматы: «Атамұра» баспасы.
2. Кудрявцева Т. В., Кочурова Л. А. (2018). «Математика сабақтарында ойын әдістерін қолдану». Мәскеу: Просвещение.
3. Петерсон Л. Г. (2020). «Бастауыш сыныптарға арналған дамытушы математика». Мәскеу: БИНОМ.
4. Зайцева И. И. (2019). «Балаларға арналған логикалық есептер мен математикалық ойындар». Санкт-Петербург: Питер.
5. Құлжанов О., Әбдіғалиева Г. (2021). «Математикалық сауаттылықты дамытуға арналған ойындар». Нұр-Сұлтан: Фолиант.
6. Қазақстан бастауыш мектеп бағдарламасы. (2023). «2-сынып математика оқулығы». Алматы: Мектеп.